Aan de Amsterdamse Zuidas maakt de projectorganisatie  zich op voor een fikse klus. De A10 Zuid wordt verbreed en het station Amsterdam Zuid wordt uitgebreid en gemoderniseerd.  Het grote bouwproject bij de Amsterdamse Zuidas start in 2017.  Marion van der Voort is namens Bureau voor Gebiedscommunicatie interim manager van de communicatieafdeling van Zuidas en Zuidasdok.

De Zuidas is nu al een internationale hotspot voor bedrijven. Naast bedrijven van naam en faam komen er steeds meer bewoners langs de Zuidas en het gebied wordt levendiger met de komst van horeca en andere voorzieningen. De aanleg de A10 tunnel en de uitbreiding van station Amsterdam Zuid vormen in het dichtbebouwde en –bevolkte Zuidasgebied een flinke uitdaging waar communicatie belangrijk bij is. In de voorbereiding van de werkzaamheden helpt Marion als interim manager van de afdeling om de communicatie verder op te bouwen en een doordachte strategie te implementeren. 

De afsluiting van het Jaar van de Ruimte op 15 december lijkt een happening te worden.Minister Schulz van Haegen krijgt het resultaat van vele bijeenkomsten, discussies en schrijfsessies over de toekomst van Nederland. BV Gebiedscommunicatie is erbij!

Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt in het ruimtelijk ontwerp. We willen Nederland steeds slimmer, duurzamer, gezonder en veiliger inrichten. Bureau voor Gebiedscommunicatie werkt met het programma Ontwerp Veilige Omgeving aan de samenwerking tussen ontwerpers en veiligheidsexperts. Dat doen we met ontwerpateliers, iconen met ontwerpprincipes, een handleiding voor ontwerpers, een interactieve game en bijeenkomsten in het hele land.

Al bij binnenkomst kunnen de congresgangers niet om Ontwerp Veilige Omgeving. We ontvangen de honderden gasten van de eindmanifestatie  letterlijk en figuurlijk warm bij de Veerensmederij in Amersfoort. Eenmaal binnen vertellen we bijvoorbeeld over de ontwerpateliers van Ontwerp Veilige Omgeving waarover we een bijzonder vouwboekje hebben gemaakt. En we verheugen ons op een dag vol ontmoetingen, kennis en inspiratie.

De eerste schetsen voor de woongebouwen aan de Keerkring in Amersfoort krijgen vorm. De schetsen krijgen vorm met inbreng van een ateliergroep met omwonenden van de nieuwbouw onder leiding van Bureau voor Gebiedscommunicatie. Ondanks hun weerstand tegen de plannen voor woningbouw praten bewoners met de architect over de verschijningsvorm.

De architect, Marjon Mors van SVP Stedenbouw en Architectuur , verwerkte veel van de informatie uit de vorige bijeenkomst met de ateliergroep Keerkring in de eerste beelden die nu op tafel liggen. Tijdens het gesprek op zaterdag 5 september sprak de ateliergroep ook over de inrichting van het gebied tussen en rondom de bebouwing. De industriële geschiedenis van de zone rond het Amersfoortse spoor is een belangrijke inspiratiebron voor de eerste schetsen van de woongebouwen. Hoewel het pas schetsen zijn en het hoogste gebouw langs het spoor nog niet is getekend, reageerden bewoners verheugd dat zij een deel van hun inbreng terugzien in de schetsen. Deelnemers keken mee achter de computer waar met het programma Sketch-up de architecten tekenen aan de toekomstige bebouwing. Met een reeks referentiebeelden ging het gesprek verder over de inrichting van de terreinen tussen en rond de gebouwen. Omwonenden spraken over beplanting en materialen die moet passen bij de industriële uitstraling van de gebouwen maar wel groen en natuurlijk moet zijn. De vorm en positie van trappen wordt belangrijk en er gingen tal van voorbeelden over tafel van de scheiding tussen privéruimte en openbare ruimte. Tijdens de volgende bijeenkomst gaat het gesprek in de ateliergroep Keerkring verder over de vorm van de hogere woongebouwen en dan liggen er schetsen voor de inrichting van het openbaar gebied.

De mooiste locatie om te wonen op het Hembrugterrein in Zaanstad is tevens de gevaarlijkste plek. Toch is woningbouw niet onmogelijk. Dat was een belangrijke conclusie van het ontwerpatalier dat Bureau voor Gebiedscommunicatie organiseerde voor Ontwerp veilige Omgeving met deskundigen en betrokkenen.

Het Hembrugterrein is een eiland tussen Amsterdam en Zaanstad waar van oudsher veiligheid centraal staat. Tientallen jaren werden daar wapens gemaakt. Wat resteert is een bijzondere inrichting, prachtige gebouwen en een onaangetast plofbos. Zaanstad wil het bijzondere gebied in de komende twintig jaar samen met het Rijks Vastgoed Bedrijf organisch ontwikkelen. De aanwezigheid van twee wegen en het Noordzeekanaal waar gevaarlijke stoffen worden vervoerd en industrie in de directe omgeving maken externe veiligheid een factor van belang bij die ontwikkeling.

In opdracht van het landelijk programma Ontwerp veilige Omgeving organiseerde BV Gebiedscommunicatie het ontwerpatalier. Een groep deskundigen landt ter plaatse om samen met betrokkenen in één middag de mogelijkheden te verkennen voor ruimtelijke ontwikkelingen in een gebied met risicobronnen. Eerder organiseerden we een atelier in Borne en op de Maasvlakte. Een ontwerpatelier in Den Haag staat gepland voor dit najaar.

“Ik ben blij verrast en zelfs een beetje opgelucht dat jullie zo veel mogelijkheden zien. De mooiste plekken langs het water zijn tevens de plekken waar externe veiligheid een rol speelt. Maar nu we door dit ontwerpatelier weten dat er volop mogelijkheden zijn, kunnen we het gesprek over de ontwikkeling  verder voeren.” 
Aldus burgemeester Geke Faber van Zaanstad toen zij na afloop van het atelier de resultaten in ontvangst nam.

.

De Projectorganisatie Stationsgebied in Utrecht werkt aan nieuwe manieren om belanghebbenden te betrekken. Bureau voor Gebiedscommunicatie maakt deel uit van het expertteam over dit onderwerp en Marion van der Voort was intensief betrokken bij de gesprekken over het Zuidgebouw. Over de zoektocht naar andere werkwijzen schreven Carlijn van Campenhout en Heleen Wijtmans een blog voor collega’s. Inmiddels is een ontwikkelaar geselecteerd en wordt hard gewerkt aan een evaluatie om te zien wat het traject nou écht heeft opgeleverd.

Blog 3: “welke buurman wil je zijn?” door Heleen Wijtmans en Carlijn van Campenhout

Welke buurman wil je zijn?

Soms lijkt het of participatie door complexe omstandigheden niet mogelijk is. Kan je dan tegen de omgeving zeggen ‘jammer maar helaas, volgende keer beter’? Want als de beïnvloedingsruimte zeer beperkt is, er weinig tijd beschikbaar is en er zeer tegenstrijdige belangen leven, dan wordt participatie al gauw een ‘wassen neus’. Toch moet dat anders kunnen, was de mening van het projectteam Zuidgebouw. Wij willen niet eindigen bij ‘agree to disagree’.

Dit was mei 2014. POS was bezig met de voorbereiding voor het op de markt brengen van een nieuwe vastgoedlocatie in het Stationsgebied. Het zogenoemde Zuidgebouw. Op het dak van het toekomstig bus- en tramstation, naast Utrecht Centraal moet dit gebouw in 2017 verrijzen. Uit een marktconsultatie bleek dat het een toplocatie is en de ontwikkelaars hier volop kansen zien. Ook is het een locatie waar de gemeente geld mee kan verdienen en stedenbouwkundig gezien is het een ideale plek voor een gebouw. Maar er wonen en werken ook mensen tegenover dit perceel. Deze mensen willen geen gebouw voor hun raam. Ook zitten zij al jaren in de bouwoverlast in het stationsgebied wat hun relatie met de gemeente geen goed heeft gedaan.

Leg uit, leg uit, leg uit
Met diverse experts op het gebied van participatie en communicatie bespraken wij deze case. Daaruit kwam naar voren dat het gesprek aan gaan met de omgeving altijd mogelijk is, ook al is de ruimte om er over mee te praten zeer beperkt. Een aantal basiselementen is dan belangrijk: bereid goed voor, luister echt naar de wensen en zorgen, wees altijd open en eerlijk en leg uit, leg uit, leg uit. Het gaat uiteindelijk om begrip, om gehoord en gezien te worden. Kortom een andere houding dan alleen informeren. Uiteindelijk wil je een buurman zijn die goed contact heeft met zijn omgeving. En niet één die een feestje geeft zonder het met de buren te overleggen.

De aanpak
De best practices uit de expertronde zijn benut om de bijeenkomsten vorm te geven. Dat begon al bij de uitnodiging. We hebben persoonlijk huis aan huis bij de mensen aangebeld om hen uit te nodigen voor de eerste bijeenkomst. We zorgden voor een zorgvuldig uitgekozen vergaderlocatie, dat helpt enorm om ruis te verminderen en een sfeer van betrokkenheid te creëren. Ook zijn we gelijk duidelijk geweest over de geringe mate van invloed van de omgeving in het totaal van belangen.

De concrete aanpak werkt als volgt: in een eerste bijeenkomst vroegen we mensen zitting te nemen in een participatieteam. Dit team kwam drie keer bij elkaar en maakte tijdens deze bijeenkomsten twee wensenlijsten. Eén over hoe zij willen dat de toekomstige ontwikkelaar met hen omgaat voor en tijdens de bouw, de ander over hun wensen en zorgen voor het gebouw. Een delegatie uit het team bespreekt dit voorjaar deze lijsten met de geselecteerde marktpartijen. Aan de marktpartijen wordt gevraagd deze wensen zo goed mogelijk te verwerken in hun schetsontwerp. Marktpartijen reageren positief over deze aanpak en hebben hun visies hierover gegeven in hun eerste biedingen.

We zijn pas halverwege. Het gesprek met de ontwikkelaars wordt natuurlijk spannend. Hoeveel van de wensen en zorgen gaan zij overnemen en verwerken in hun ontwerpen? En wat is hun visie op het contact met de omgeving? Dan pas weten we echt of deze aanpak is geslaagd. Eind dit jaar presenteren we het ontwerp aan de stad. Lees de twee lijsten en verslagen van de bijeenkomsten en de rest van de ontwikkelingen rond het Zuidgebouw op www.cu2030.nl/zuidgebouw.

Heleen Wijtmans (Vastgoed) en Carlijn van Campenhout (Communicatie) team Zuidgebouw

Bureau voor Gebiedscommunicatie is verhuisd. Ons kantoor is nu gevestigd in een prachtig pand in de Amersfoortse binnenstad. We openen het nieuwe kantoor aan ’t Zand 17 op 18 september officieel. Maar het is nu al volop in gebruik. Kom gerust eens langs voor een kop koffie.